جهش در ژن GJB2؛ عامل ناشنوایی غیر سندرمیک

ناشنوایی غیر سندرمی 70% موارد ناشنوایی با منشا ژنتیکی را تشکیل می دهد که در این حالت فقط ناشنوایی بروز می کند و درگیری سایر سیستم های بدن مشاهده نمی شود. بر اساس سن بروز بیماری این نوع ناشنوایی به دو گروه پیش کلامی (prelingual) وپس کلامی (postlingual) تقسیم می شود. جهش در ژن GJB2 عامل ناشنوایی غیر سندرمی می باشد.

ژن GJB2 دستورالعمل‌هایی را برای ساخت پروتئینی به نام gap junction beta 2، که بیشتر به نام کانکسین 26 شناخته می‌شود، ارائه می‌کند. کانکسین 26 عضوی از خانواده پروتئین کانکسین است. پروتئین های کانکسین کانال هایی به نام اتصالات شکاف دار(gap junction)  را تشکیل می دهند که امکان انتقال مواد مغذی، یون ها و مولکول های سیگنال دهی را بین سلول های مجاور فراهم می کند. اندازه اتصالات شکاف دار و انواع ذراتی که در آن حرکت می کنند توسط پروتئین های کانکسین خاصی که کانال را تشکیل می دهند تعیین می شود. اتصالات بینابینی ایجاد شده با کانکسین 26 یون های پتاسیم و مولکول های کوچک خاصی را انتقال می دهند.

کانکسین 26 در سلول های سراسر بدن از جمله گوش داخلی یافت می شود. به دلیل وجود آن در گوش داخلی، به ویژه حلزون گوش، محققان به نقش این پروتئین در شنوایی علاقه مند هستند. شنوایی مستلزم تبدیل امواج صوتی به تکانه های عصبی الکتریکی است. این تبدیل شامل فرآیندهای زیادی از جمله حفظ سطح مناسب یون های پتاسیم در گوش داخلی است. برخی از مطالعات نشان می دهد که کانال های ساخته شده با کانکسین 26 به حفظ سطح یون های پتاسیم کمک می کند. تحقیقات دیگر نشان می دهد که کانکسین 26 برای بلوغ سلول های خاصی در حلزون گوش لازم است.

نام های دیگر این ژن

• CX26
• CXB2_HUMAN
• DFNA3
• DFNB1
• gap junction protein, beta 2, 26kDa
• NSRD1

روش‌های تشخیص مولکولی

• (Allele-specific polymerase chain reaction ( ASPCR
• (Amplification-Refractory Mutation System-PCR(ARMS-PCR
• (Single-strand conformation polymorphism ( SSCP
• Homozygosity mapping and direct sequencing
• (Next Generation Sequencing(NGS

مدت زمان آزمایش

مرحله اول : بررسی نمونه والدین ، فرد بیمار و افرادی که رابطه نسبی با فرد بیمار دارند و متقاضی بررسی و تایید جهش هستند: 3-4 هفته

مرحله دوم: بررسی نمونه گرفته شده از جنین با روش CVS :  2-3هفته با توجه به اینکه ناشنوایی یک بیماری با هتروژنی بالاست، ممکن است جهت بررسی و تایید جهش، مدت زمان بیشتری مورد نیاز باشد.

با توجه به اینکه ناشنوایی یک بیماری با هتروژنی بالاست، ممکن است جهت بررسی و تایید جهش، مدت زمان بیشتری مورد نیاز باشد.

نمونه مورد آزمایش

• خون EDTA
• مایع آمنیوتیک
• CVS

پایداری نمونه:

• دمای اتاق: 10 روز
• یخچال: 10 روز

مشاوره ژنتیک ناشنوایی

جهت آگاهی پیرامون ناشنوایی با منشا ژنتیکی توصیه می شود زوجین پیش از اقدام به بارداری به مشاور ژنتیک مراجعه کنند. اطلاع از وضعیت ژنتیکی فرد ناشنوا و والدین وی باعث می شود که زوجین در آینده با آگاهی بیشتری اقدام به بارداری کنند. در برخی موارد ممکن است زوجین ناشنوا بتوانند فرزند شنوا داشته باشند.

به طور عمده مشاوره ژنتیک ناشنوایی برای سه گروه انجام می گیرد:

• خانواده هایی که یک فرزند ناشنوا داشته و قصد بارداری مجدد دارند.
• زوجین سالمی که در بستگان آن ها ناشنوایی دیده می شود.
• زوجین ناشنوایی که والدین ناشنوا دارند.

نویسنده محمد فراز تأویلی

Refrences:

Lee JR, White TW. Connexin-26 mutations in deafness and skin disease. Expert Rev Mol Med. 2009 Nov 19;11:e35. doi: 10.1017/S1462399409001276. Citation on PubMed

Marlin S, Feldmann D, Blons H, Loundon N, Rouillon I, Albert S, Chauvin P, Garabedian EN, Couderc R, Odent S, Joannard A, Schmerber S, Delobel B, Leman J, Journel H, Catros H, Lemarechal C, Dollfus H, Eliot MM, Delaunoy JL, David A, Calais C, Drouin-Garraud V, Obstoy MF, Goizet C, Duriez F, Fellmann F, Helias J, Vigneron J, Montaut B, Matin-Coignard D, Faivre L, Baumann C, Lewin P, Petit C, Denoyelle F. GJB2 and GJB6 mutations: genotypic and phenotypic correlations in a large cohort of hearing-impaired patients. Arch Otolaryngol Head Neck Surg. 2005 Jun;131(6):481-7. doi: 10.1001/archotol.131.6.481. Citation on PubMed